Als in Polen de omstreden wetten ter hervorming van het Hooggerechtshof worden aangenomen, zal de Europese Commissie direct Artikel 7 in werking stellen. Dat zei Eurocommissaris Frans Timmermans woensdag in Brussel. Maar hoe werkt deze ‘nucleaire optie’ eigenlijk?
Stap 1
Het inwerkingstellen van Artikel 7i van het Verdrag betreffende de Europese Unie is echter niet gemakkelijk. Eerst verzamelt de Europese Commissie allerlei gegevens over hoe de lidstaat omgaat met de rechtsstaat. Als blijkt dat er sprake is van een bedreiging of een schending, stuurt de Commissie de lidstaat altijd eerst een waarschuwing.
Stap 2
Indien de lidstaat geen verklaring geeft voor de bedreiging en weigert maatregelen te nemen om de situatie te verbeteren, komt de Europese Commissie met een aanbeveling. Daarin doet de Commissie suggesties om de ‘systeembedreiging voor de rechtstaat’ weg te nemen. De lidstaat in kwestie krijgt een bepaalde tijd om die voorstellen te implementeren.
Stap 3
Mocht de lidstaat dan alsnog geen maatregelen hebben ondernomen om de situatie te verbeteren, kan Artikel 7 in werking worden gezet. Maar ook dat is ingewikkeld. Eerst moet er officieel geconstateerd worden dat er sprake is van een gevaar voor een ernstige schending. Op basis van een beargumenteerd voorstel van het Europees Parlement of de Europese Commissie of een derde van de lidstaten, stemt de Raad (na instemming van het Europees Parlement) over het voorstel. Het voorstel wordt pas aangenomen als vier vijfde van de Raad vóór stemt.
Tussentijds kan de Raad besluiten de lidstaat in kwestie, Polen, te horen en aanbevelingen doen ter verbetering van de situatie. Uiteraard in de hoop het conflict niet verder te laten escaleren.
Stap 4
Daarna moet de Europese Raad, bestaande uit de regeringsleiders van de EU-landen, op basis van eenparigheid van stemmeni een schending van de rechtsstaat constateren. Dat wil zeggen dat het voorstel alleen aangenomen kan worden wanneer alle lidstaten het eens zijn. De stem van de lidstaat in kwestie, Polen, telt hierbij niet mee. Toch lijkt in dit geval een unanieme stemming uitgesloten: Hongarije heeft namelijk aangegeven niet te willen instemmen met een dergelijk voorstel.
Stap 5
Zodra de constatering van een schending is gedaan, kan de Raad met gekwalificeerde meerderheid van stemmen besluiten tot het opleggen van sancties. Dat betekent dat 55% van het aantal lidstaten vóór het voorstel stemt. Ook moet ten minste 65% van de totale bevolking van de Europese Unie in de voorstemmende lidstaten wonen. De sancties voor de lidstaat kunnen vergaand zijn: zo kan het stemrecht van de lidstaat in de Raad ontnomen worden.
Kortom: het is een lang en ingewikkeld proces om de ‘nucleaire optie’ aan te roepen. Daarom probeert de Europese Commissie Polen vooral achter de schermen bij te sturen, want niemand wil een dergelijk zwaar pressiemiddel gebruiken.
Bron: EuropaNu